در عصر دیجیتال، جهان با یک تناقض بزرگ روبه‌رو است:
ما بیش از هر زمان دیگری داده داریم، اما کمتر از هر زمان به داده‌ها اعتماد می‌کنیم.
در چنین شرایطی، یک پژوهشگر ایرانی در قلب اروپا توانسته است با تلفیق بلاکچین، اینترنت اشیا (IoT) و انرژی خورشیدی،
مدلی بسازد که نشان می‌دهد می‌توان اعتماد را مهندسی کرد —
نه با وعده، بلکه با الگوریتم.
نام او دکتر جواد واشقانی فراهانی (Javad Vasheghani Farahani) است،
که در محافل علمی جهان با نام Jay Hani شناخته می‌شود.
پژوهش او در دانشگاه Modul University Vienna،
در قالب مقاله‌ای علمی با عنوان:
“A Sustainability Assessment of a Blockchain-Secured Solar Energy Logger for Edge IoT Environments”
در ژورنال بین‌المللی Sustainability (MDPI) منتشر شده است.
این پژوهش درواقع نخستین چارچوب جامع برای ثبت داده‌های انرژی در بلاکچین به‌صورت پایدار، کم‌هزینه و غیرقابل جعل است —
و از نظر صنعتی و سیاست‌گذاری، یک تحول واقعی محسوب می‌شود.
از ایده تا اجرا: بحران اعتماد در دنیای انرژی
در پروژه‌های انرژی، به‌ویژه در نیروگاه‌های خورشیدی، داده‌های مربوط به تولید و مصرف انرژی پایه‌ی تصمیم‌گیری اقتصادی‌اند.
اما سیستم‌های سنتی مدیریت انرژی، که داده‌ها را در پایگاه‌های متمرکز نگه می‌دارند،
با مشکلاتی مانند دستکاری اطلاعات، نبود شفافیت و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران روبه‌رو هستند.
دکتر واشقانی فراهانی با درک این چالش، به‌دنبال سیستمی رفت که
بتواند داده‌های انرژی را بدون نیاز به اعتماد به هیچ نهاد میانی، به‌صورت تغییرناپذیر و جهانی ثبت کند.
پاسخ او، ترکیب Blockchain + IoT + Edge Computing بود.
طراحی سیستم: از پنل خورشیدی تا بلاکچین
در این پروژه، داده‌های تولید انرژی از پنل‌های خورشیدی به‌وسیله‌ی حسگر INA219 اندازه‌گیری می‌شود.
این داده‌ها شامل ولتاژ، جریان و توان لحظه‌ای هستند.
سپس با استفاده از Raspberry Pi 4B (4GB) به‌صورت محلی (در لبه شبکه) ذخیره و پردازش می‌شوند.
هر بسته داده با الگوریتم رمزنگاری SHA-256 هش می‌شود،
در ساختار Merkle Tree قرار می‌گیرد،
و هش نهایی آن از طریق قرارداد هوشمند در شبکه‌ی Ethereum Proof-of-Stake (Sepolia) ثبت می‌شود.
حتی اگر اینترنت قطع شود، سیستم داده‌ها را ذخیره کرده و پس از اتصال مجدد،
همه اطلاعات را با امضای زمانی معتبر به بلاکچین ارسال می‌کند.
به این ترتیب، هیچ داده‌ای از بین نمی‌رود و هیچ نهادی قادر به تغییر آن نیست.
نتایج عملی: بلاکچین در دنیای واقعی
در طول آزمایش ۱۳۵ ساعته (بیش از پنج روز و نیم)،
سیستم بیش از ۱۰٬۲۶۸ رکورد انرژی را با موفقیت ثبت کرد.
نتایج کلیدی عبارت‌اند از:
- ۱۳۰ بسته Merkle در بلاکچین ذخیره شد.
- مصرف CPU کمتر از ۰٫۰۲٪.
- مصرف انرژی کل سیستم تنها ۰٫۸۱۸ kWh (معادل کارکرد یک لپ‌تاپ در چند ساعت).
- هیچ داده‌ای از بین نرفت و در ۱۰۵ قطعی شبکه همه رکوردها بازیابی شدند.
نتیجه‌ی نهایی:
سیستمی کم‌مصرف، سبز و در عین حال غیرقابل‌دستکاری —
نمونه‌ای واقعی از Blockchain for Sustainability.
تحلیل اقتصادی و زیست‌محیطی
هزینه هر تراکنش بلاکچینی در شبکه PoS کمتر از ۱ یورو بود.
در کل، برای تمام ۱۳۰ تراکنش تنها ۱۲۸ یورو هزینه پرداخت شد.
در مقیاس ملی، اگر این مدل در ۲۵۰٬۰۰۰ نیروگاه خورشیدی اجرا شود،
هزینه کل کمتر از ۴ میلیون یورو در سال خواهد بود —
در حالی‌که شفافیت داده می‌تواند میلیاردها یورو سرمایه‌گذاری خارجی جذب کند.
از نظر زیست‌محیطی نیز، کل انتشار CO₂ در این پروژه تنها ۰٫۱۷ کیلوگرم برآورد شد؛
یعنی کمتر از اثر کربنی نوشیدن یک فنجان قهوه!
چرا این پژوهش مهم است؟
زیرا نشان می‌دهد که بلاکچین دیگر فقط ابزار رمزارز نیست.
در این مدل، بلاکچین به دفترکل اعتماد جهانی برای انرژی تبدیل شده است —
دفترکلی که همه می‌توانند آن را ببینند، ولی هیچ‌کس نمی‌تواند دروغ بنویسد.
داده‌های انرژی در این سیستم مانند تراکنش‌های مالی هستند:
هر رکورد، امضای دیجیتال دارد و برای همیشه در زنجیره باقی می‌ماند.
این یعنی پایان دستکاری داده در صنعت انرژی و آغاز دوران شفافیت هوشمند.
کاربردها برای ایران
ایران با ظرفیت بی‌نظیر در انرژی خورشیدی و نیاز مبرم به زیرساخت داده‌های شفاف،
می‌تواند از این مدل برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، کاهش فساد، و توسعه پایدار استفاده کند.
در واقع، سامانه‌ای که دکتر واشقانی فراهانی طراحی کرده است،
می‌تواند به استانداردی ملی برای مدیریت داده‌های انرژی پاک تبدیل شود.
کاربردهای بالقوه:
- ثبت خودکار تولید نیروگاه‌های خورشیدی.
- گزارش‌دهی بلادرنگ به نهادهای نظارتی.
- گواهی انرژی تجدیدپذیر (REC).
- و ورود به بازار جهانی Energy Tokenization.
گام بعدی: هوش مصنوعی و انرژی پیش‌بینی‌پذیر
پژوهش فراهانی در مرحله‌ی دوم با افزودن هوش مصنوعی (AI)
به دنبال توسعه‌ی سامانه‌ای است که بتواند رفتار انرژی را پیش‌بینی و بهینه کند.
در این مرحله، داده‌های ثبت‌شده در بلاکچین به مدل‌های یادگیری ماشین تغذیه می‌شود
تا بتواند نوسانات تولید را تحلیل کرده، الگوهای مصرف را شناسایی کند،
و تصمیمات خودکار برای ذخیره یا فروش انرژی اتخاذ کند.
این یعنی ورود به عصر Smart Energy AI Blockchain Systems.
پیام جهانی پژوهش
پژوهش فراهانی در راستای اهداف European Green Deal و UN Sustainable Development Goals (SDGs) است.
این مدل، الگویی عملی برای کشورهایی است که به دنبال گذار از انرژی فسیلی به انرژی پاک و دیجیتال هستند.
اما اهمیت اصلی آن در این است که یک پژوهشگر ایرانی توانسته در سطح جهانی نشان دهد:
اعتماد را می‌توان مهندسی کرد.
دکتر جواد واشقانی فراهانی؛ چهره‌ای علمی با نگرش اخلاقی
او از نسل پژوهشگرانی است که فناوری را نه صرفاً ابزار، بلکه بخشی از مسئولیت انسانی می‌دانند.
به باور او، بلاکچین باید در خدمت شفافیت، عدالت و پایداری باشد —
و این فلسفه در قلب تمام پژوهش‌هایش جریان دارد.
در گفت‌وگویی علمی می‌گوید:
«هر سیستمی که داده را ذخیره می‌کند، باید در برابر حقیقت پاسخگو باشد. بلاکچین همین مسئولیت را کُد می‌کند.»
دعوت به همکاری
دکتر جواد واشقانی فراهانی (Jay Hani) از پژوهشگران، دانشجویان، و مؤسسات فناور دعوت می‌کند تا در پروژه‌های مشترک همکاری کنند:
- Blockchain for Green Energy
- IoT & Edge Energy Systems
- AI-Driven Sustainability
- Tokenized Carbon Markets
- Web3 Data Integrity
او همچنین آماده‌ی همکاری در نگارش پروپوزال‌های فاند بین‌المللی
(Horizon Europe, FWF, ERC, EU Green Tech) است.
جمع‌بندی: فناوری ایرانی در خدمت اعتماد جهانی
در پژوهش دکتر جواد واشقانی فراهانی،
بلاکچین از دنیای مالی به دنیای فیزیکی آمده است —
جایی که نور خورشید، بیت‌به‌بیت در زنجیره‌ای از اعتماد دیجیتال ثبت می‌شود.
او نشان داده که ایران می‌تواند در خط مقدم فناوری‌هایی باشد
که آینده‌ی انرژی، داده و انسان را به هم پیوند می‌دهند.
این دستاورد نه‌تنها علمی، بلکه فرهنگی است؛
زیرا ثابت می‌کند ایرانیان می‌توانند خالق اعتماد در جهان دیجیتال باشند.